Archive for June 2014

ប្រវត្តិសាស្ត្រយួនសរសេរ - ជំពូក ១ - អារម្ភកថា

ឆ្លងកាត់ដំណើរការកកើតទឹកដី និងការពារទឹកដី ដ៏យូរអង្វែងរបស់ជនជាតិយើង ទឹកដី និងព្រំដែនប្រទេសវៀតណាមបច្ចុប្បន្ននេះ កាន់តែបានពេញលេញឡើងៗ ហើយតាំងពីយូរលង់ណាស់មកហើយបានក្លាយជាឯកតាឯកភាពមួយចាប់ពីខាងជើង ដល់ខាងត្បូង ក្នុងនោះ មានដែនដីណាមបូ ។ ដោយទំនៀមទម្លាប់អង់អាចក្លាហាន និងស្មារតីឧស្សាហ៍ក្នុងពលកម្មរបស់ជនជាតិយើងទាំងមូល ជនជាតិវៀតណាមរាប់ជំនន់បានចារទុកនូវទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏មោទនភាពអំពីដំណើរការកសាង ការពារ និងអភិវឌ្ឍន៍ដែនដី ណាមបូ ចូលរួមក្នុងការបង្កើតភាពស្អាតស្អំនៃទឹកដី មាតុភូមិវៀតណាម ។

តាំងពីយូរណាស់មកហើយ ណាមបូត្រូវបានអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រក្នុង និងក្រៅប្រទេសយកចិត្តទុកដាក់ស្រាវជ្រាវ ប៉ុន្តែដោយសារការកង្វះខាតនូវឯកសារ ដូច្នោះហើយនៅមានបញ្ហាជាច្រើនត្រូវការពិភាក្សា ក្នុងប្រទេសសៀវភៅសរសេរអំពីដែនដីនេះ មានតិចតួចណាស់ សៀវភៅបង្រៀននៅសាលា ហាក់ដូចជាមិនបាននិយាយអ្វីដល់ដែនដីនេះឡើយ ។ ស្ថានភាពនេះ បង្កឡើងការខ្វះខាតនូវចំណេះដឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងកម្មាភិបាល អំពីភាពឯកភាពរបស់ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌វៀតណាម ។ ក្រោយឆ្នាំ ១៩៧៥ ពេលដែលមានបេសកកម្មនៅបណ្ដាលខេត្ត ក្រុង នៅណាមបូ មានកម្មាភិបាលជាច្រើននាក់សួរយើងខ្ញុំសំណួរជាច្រើនដូចជា ៖ ប្រវត្តិសាស្ត្រដែនដីណាមបូបានចាប់ផ្ដើមពីអង្កាល់ ? ដំណើរការដូចម្ដេច ? មានទំនាក់ទំនងជាមួយភូមិភាគកណ្ដាល និងភូមិភាគខាងត្បូងយ៉ាងដូចម្ដេច ?

សាស្ត្រាចារ្យ ហ្វាន ហ្វ៊ីឡេ (PHAN HUY LÊ)

មេក្លោងមួលបង្កាច់ប្រវត្តិសាស្ត្រ

ដើម្បីចូលរួមបំភ្លឺការពិតអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រដែនដីណាមបូ និងឆ្លើយតបតាមសំណូមពររបស់មិត្តអ្នកអានជាច្រើន សមាគមវិទ្យាប្រវត្តិសាស្ត្រ បានសហការជាមួយរោងពុម្ពពិភពលោក (Nhà Xuất Bản Thế Giới) ឲ្យបោះផ្សាយសៀវភៅ ប្រវត្តិសាស្ត្រសង្ខេបនៃដែនដីណាមបូ - វៀតណាម ។ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវមានសាស្ត្រាចារ្យជាច្រើនដែលមានបទពិសោធន៍ជាច្រើនឆ្នាំក្នុងការសិក្សាដែនដីនេះ ដែលមាន សាស្ត្រាចារ្យបណ្ឌិត្យវិទ្យាសាស្ត្រ វូ មិញហ្សាង (Vũ Minh Giang) ជាប្រធាន ។ ក្រុមអ្នកនិពន្ធបាននិពន្ធដោយយោងទៅតាមការសង្កេតនូវលទ្ធផលសិក្សារបស់ផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រជាច្រើនទៀតដូចជា ៖ ប្រវត្តិសាស្ត្រ បុរាណវិទ្យា ជនជាតិវិទ្យា វប្បធម៌វិទ្យា នីតិវិទ្យា ។ល។ ក្នុង និងក្រៅប្រទេស ។ សៀវភៅនេះបានសរសេរដោយអព្យាក្រិត តាមប្រព័ន្ធ សាមញ្ញ និងសង្ខេបនូវឯកសារ ភស្តុតាងអំពីប្រវត្តិអភិវឌ្ឍន៍របស់ដែនដីណាមបូ ។

ជាដំបូងបង្អស់ សៀវភៅនេះបានឧទ្ទេសនាមអំពីសម័យមុនប្រវត្តិសាស្ត្រ ពេលដែលមានមនុស្សរបស់នៅលើទឹកដីណាមបូ និងភាគច្រើនគឺចាប់ផ្ដើមពីវប្បធម៌ អុកអែវ (គឺយួនហៅបន្លំពីឈ្មោះ អូកែវ របស់ខ្មែរយើង) ជាមួយប្រទេស ភូណាម (គឺយួនហៅបន្លំពីឈ្មោះ នគរភ្នំ) មានន័យថាជារដ្ឋមុនគេបង្អស់នៅលើទឹកដីនេះ នាដើមសតវត្ស ។ កាលពីសម័យដើម លើទឹកដីវៀតណាមបច្ចុប្បន្ន មានមជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌បី ដែលនាំមកនូវការបង្កើតរដ្ឋមានអាយុកាលមុនគេក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍គឺ ៖ មជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌ សាហ្វ៊ីញ (Sa Huỳnh) និងរដ្ឋឡាំអឹប (ចាម្ប៉ា) នៅភូមិភាគកណ្ដាល និងមជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌ អុកអែវ និងរដ្ឋភូណាម នៅភូមិភាគខាងត្បូង ។

ជាបន្តទៅទៀត សៀវភៅនេះ នឹងរៀបរាប់អំពីដំណើរការប្រវត្តិសាស្ត្រចាប់ពីពេលដែលរដ្ឋ ភូណាម ត្រូវដួលរលំ ពីសតវត្សទី៧ ដល់សតវត្សទី១៦ ពេលដែលដែនដីណាមបូត្រូវបានចូលជាមួយប្រទេស ចឹនឡាប (ជាពាក្យដែលយួនហៅ ចេន ឡា)និងពីសតវត្សទី១៧ ពេលដែលកសិករជនជាតិយួន ហើយមានជនជាតិចិនមួយចំនួនដែលចូលមកកាប់ឆ្ការដីព្រៃ រកស៊ី ។ បន្តវេនរបស់ជនជាតិមុនៗដូចជាជនជាតិ ម៉ា (Mạ) ស្ទៀង ច្រ ខ្មែរ ចាម ។ល។ ។ ជនជាតិយួនច្រើនជំនន់ និងជនជាតិចិនមួយចំនួនបានបើកទូលាយការកាប់ឆ្ការ អភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌ ជំរុញការកាប់ឆ្ការទឹកដីណាមបូ ។ ខណៈពេលនោះ រាជវង្សចឹនឡាបត្រូវអន់ខ្សោយ ត្រូវបែកបាក់ជាពីរក្រុមជិតស្និទ្ធជាមួយស្យាមឡានៅខាងលិច និងស្ដេចង្វៀននៅដានចុង (ភាគខាងក្នុង នាពេលនោះយួនក៏ត្រូវបែកបាក់ បែងចែកប្រទេសជាពីររដ្ឋ រដ្ឋស្ដេច ជិញ (Trịnh) នៅខាងជើង ហៅថា ដានង្វ៉ាយ (Đàn Ngoài) ខាងក្រៅ និងស្ដេចក្រាញ់ ង្វៀន (Nguyễn) នៅ ខាងត្បូងហៅថា ដានចុង (Đàn Trong) ខាងក្នុង ) ក្នុងកាលៈទេសៈនោះហើយ រដ្ឋរបស់ស្ដេចង្វៀន បានជំរុញដំណើរការកាប់ឆ្ការដីព្រៃ ហើយជាបណ្ដើរៗកសាងរដ្ឋការ កំណត់សិទ្ធជាម្ចាស់ទឹកដីលើដែនដីណាមបូ ។ ដល់ពាក់កណ្ដាលសតវត្សទី១៨ ដែនដីណាមបូទាំងមូល បានស្ថិតក្នុងទឹកដី និងក្រោមការគ្រប់គ្រងពេញសិទ្ធិរបស់ស្ដេចង្វៀន នៅដានចុង ។ ចាប់តាំងពីពេលរាជវង្ស ង្វៀនបានកើតឡើងនៅសតវត្សទី១៩ ដែនដីណាមបូជាមួយភាគក្នុងប្រទេសវៀតណាមឯកភាពពីខាងជើងចុះដល់ខាងត្បូង ។ ក្នុងរយៈពេលប្រវត្តិសាស្ត្រនោះ សហគមន៍បណ្ដាលជនជាតិរស់នៅលើដែនដីណាមបូ កាន់តែជិតស្និទ្ធគ្នាក្នុងវាសនារួមរបស់ស្រុកកំណើត និងមាតុភូមិ ក្នុងភារកិច្ចកសាង និងការពារដែនដីណាមបូ ។

ទន្ទឹមនឹងប្រវត្តិអភិវឌ្ឍន៍ដែនដីណាមបូ សៀវភៅនេះនៅបង្ហាញនូវឯកសារមួយចំនួនដែលបានចុះរវាង អណ្ណាម (វៀណាម) និង កាវមៀន (កម្ពុជា) ជាមួយ ស្យាមឡា (ថៃឡង់ដ៍) កណ្ដាលសតវត្សទី១៩ និងសន្ធិសញ្ញាបានចុះរវាងរាជការង្វៀន និងតំណាងកងទាហានបារាំងនាចុងសតវត្សទី១៩ ហើយមានសន្ធិសញ្ញាដែលបានចុះរវាងបារាំង និងកម្ពុជា អំពីព្រំដែនរវាងណាមគី (គឺពាក្យដែលយួនហៅកូសាំងស៊ីន) និងកម្ពុជា សន្ធិសញ្ញា អេលីសេ (Elysée) ឆ្នាំ ១៩៤៩ រដ្ឋាភិបាលបារាំងសងដីណាមគីឲ្យវៀតណាម ហើយសន្ធិសញ្ញា ហ្សឺណែវ ឆ្នាំ១៩៤៥ ។ សន្ធិសញ្ញា ប៉ារីស ឆ្នាំ១៩៧៣ ។ ហើយថ្មីៗនេះ ជាសន្ធិសញ្ញារវាងរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម ចុះជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា នៅឆ្នាំ១៩៧៩ ១៩៨៣ ១៩៨៥ ២០០៥ កំណត់ព្រំដែនដីគោករវាងប្រទេសទាំងពីរ ។ ថ្ងៃ២៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ១០០៦ នាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រទេសវៀតណាម និងកម្ពុជា បានសម្ពោធន៍បង្គោលព្រំដែនដំបូងបង្អស់នៅច្រក ម៉ុកបាយ (តៃនីញ វៀតណាម) និងបាវិត (កម្ពុជា) ។ ការកំណត់ព្រំដែនកំពុងដំណើរការ និងសម្រេចជាស្ថាពរនៅឆ្នាំ២០០៨ ។ ដូច្នោះ ព្រំដែនវៀតណាមកម្ពុជាបានក្លាយជាព្រំដែន សន្តិភាព មិត្តភាព ស្ថិរភាព សហប្រតិបត្តិរុងរឿង រវាងប្រទេសជិតខាងទាំងពីរ ។

យោងទៅតាមមូលដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រពិត និងនីតិឯកសារអន្តជាតិ ណាមបូជាមួយភាគ ដែលមិនអាចកាត់ដាច់ចេញពីទឹកដីវៀតណាមបានឡើយ ។ សៀវភៅនេះ ក៏មានមួយភាគនិយាយអំពីជីវភាពរបស់សហគមន៍ប្រជាជនណាមបូ ក្នុងភាពទំនាក់ទំនង សាមគ្គី លាយឡំវប្បធម៌ដ៏ជិតស្និទ្ធរវាងជនជាតិទាំងឡាយដូចជា យួន ខ្មែរ ចិន ចាម ស្ទៀង ច្រ ។ល។ និងលក្ខណៈពិសេសអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រ វប្បធម៌ណាមបូ ។ ក្រុមអ្នកនិពន្ធក៏បានសង្កត់ធ្ងន់អំពីទំនៀមទម្លាប់សាមគ្គីជនជាតិ របស់សហគមន៍បណ្ដាប្រជាជនណាមបូ ក្នុងពលកម្មផលិត អភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌ សង្គម ក៏ដូចជាក្នុងការប្រយុទ្ធដ៏អង់អាចដើម្បីការពារឯករាជ្យ ឯកភាព និងបូរណភាពទឹកដីរបស់ជនជាតិវៀតណាម ។

សៀវភៅនេះក៏មាន ឧបសម្ពន្ធ ស្ដីអំពីព្រឹត្តិការសំខាន់ៗ និងឆ្នាំដែលកកើតឡើង ឯកសារទាំងស្រុង ឬ ដកស្រង់ឯកសារដែលមានពាក់ព័ន្ធនឹងអត្ថបទដែលបានលើកឡើងក្នុងសៀវភៅ ។

បានសរសេរដោយសង្ខេប និងសាមញ្ញ យើងខ្ញុំសង្ឃឹមថាសៀវភៅនេះនឹងឆ្លើយតបបានសំណូមពរសិក្សាអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រដែនដីណាមបូ របស់មិត្តអ្នកអាន និងជាឯកសារយោងសម្រាប់អ្នកស្រាវជ្រាវ ។

ហាណូយ និទាឃរដូវឆ្នាំជូតសំរឹទ្ធិស័ក – ២០០៨

សាស្ត្រាចារ្យ ហ្វាន ហ្វ៊ីឡេ (PHAN HUY LÊ)

ប្រធានសមាគមវិទ្យាប្រវត្តិសាស្ត្រវៀតណាម

ប្រវត្តិសាស្ត្រដែនដីកម្ពុជាក្រោម ភាគ ២ ចំនួនប្រជាជន

ប៉ុន្តែ បើផ្អែកតាមតួលេខខាងលើដែលអាចយកជាការបាននោះ គិតមកដល់ ដំណាច់ឆ្នាំ ២០០៤ ឃើញថា នៅកម្ពុជាក្រោម មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅប្រមាណជាង ១២លាននាក់ ។

តាមឯកសាររបស់រណសិរ្សរំដោះខ្មែរកម្ពុជាក្រោម បានធ្វើសម្រង់ស្ថិតិចំនួនប្រជារាស្ត្រខ្មែរកម្ពុជា ក្រោម ដែលកំពុងរស់នៅតាមបណ្តាខេត្ត – ក្រុងនីមួយៗទូទាំង ២១ខេត្ត – ក្រុងក្នុងឆ្នាំ ១៩៦៨ មានចំនួន ៤.០៤៧.៥០០ (បួនលាន សូន្យរយ សែសិបប្រាំពីរពាន់ ប្រាំរយ) នាក់ ហើយបើធ្វើជំរឿនប្រជារាស្ត្រខ្មែរទាំងនោះ រហូតមកដល់ ថ្ងៃទី០១ មករា ២០០៥ ឃើញថាមានចំនួន ១៤.៥៧១.០០០ (ដប់បួនលាន ប្រាំរយចិតសិបមួយពាន់) នាក់ ដោយរស់នៅតាមខេត្តនីមួយៗ ដូចតទៅ ៖

ខេត្តព្រះត្រពាំង មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ២.៨៨៥.០០០ (ពីលាន ប្រាំបីរយប៉ែតសិបប្រាំពាន់) នាក់
ខេត្តឃ្លាំង មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ២.៧០៣.០០០ (ពីរលាន ប្រាំពីររយសូន្យបីពាន់) នាក់
ខេត្តមាត់ជ្រូក មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ២.៥២២.០០០ (ពីរលាន់ ប្រាំរយម្ភៃពីរពាន់) នាក់
ខេត្តក្រមួន ស មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ២.៥២១.០០០ (ពីរលាន ប្រាំរយម្ភៃមួយពាន់) នាក់
ខេត្តពលលាវ មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ៧២៥.០០០ (ប្រាំពីររយម្ភៃប្រាំពាន់) នាក់
ខេត្តទឹកខ្មៅ មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ៧២០.៥០០ (ប្រាំពីររយ ម្ភៃពាន់ ប្រាំរយ) នាក់
ខេត្តពាម មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ៥៤០.០០០ (ប្រាំរយសែសិបពាន់) នាក់
ខេត្តព្រែកឫស្សី មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ៣៦០.០០០ (បីរយហុកសិបពាន់) នាក់
ខេត្តលង់ហោរ មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ៣៦០.៤០០ (បីរយហុកសិបពាន់ បួនរយ) នាក់
ខេត្តបារ៉ាជ្ញ មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ៣៦១.០០០ (បីរយហុកសិបមួយពាន់) នាក់
ខេត្តរោងដំរី មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ៣៦២.០០០ (បីរយហុកសិបពីពាន់) នាក់
ទីក្រុងព្រៃនគរ មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ២៨៨.៥០០ (ពីររយប៉ែតសិបប្រាំបីពាន់) នាក់
ខេត្តទួលតាមោក មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ១០៨.០០០ (មួយរយប្រាំបីពាន់) នាក់
ខេត្តផ្សារដែក មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ៣៦.៣០០ (សាមសិបពាន់ បីរយ) នាក់
ខេត្តចង្វាត្រពាំង មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ២១.៦០០ (ម្ភៃមួយពាន់ ប្រាំមួយរយ) នាក់
ខេត្តព្រះសួគ៌ា មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ១២.៦០០ (ដប់ពីរពាន់ ប្រាំមួយរយ) នាក់
ខេត្តមេ ស មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ១១.៤០០ (ដប់មួយពាន់ បួនរយ) នាក់
ខេត្តកោះគង មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ១១.១០០ (ដប់មួយពាន់ មួយរយ) នាក់
ខេត្តកំពង់ឫស្សី មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ១១.៥២០ (ដប់មួយពាន់ ប្រាំរយម្ភៃពីរ) នាក
ខេត្តឈ្មោះថ្មី មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ៥.៤០០ (ប្រាំពាន់ បួនរយ) នាក់
ខេត្តអូរកាប់ មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅចំនួន ៤.៦៨០ (បួនពាន់ ប្រាំមួយរយ ប៉ែតសិប) នាក់ ។

សរុប ៖ ១៤.៥៧១.០០០ នាក់ (ដប់បួនលាន់ ប្រាំសែន ប្រាំពីរម៉ឺនមួយពាន់នាក់)

អ្នកម្ដាយយកជញ្ជាំងផ្ទះធ្វើជាក្ដារបង្រៀនអក្សរឲ្យកូនៗ

ដូច្នេះយើងកំណត់យកចំនួនដែលតិចជាងគេនោះ គឺតាមឯកសារសម្រង់ស្ថិតិរបស់អាណានិគមបារាំងក្នុងឆ្នាំ ១៩២៤ គិតមកដល់ថ្ងៃទី០១ មករា ២០០៥ មានចំនួន ១២.៨០០.០០០ នាក់) ។

ប្រជារាស្ត្រខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ៩៥% ជាកសិករ ៣% ជាអ្នករដ្ឋការ ២% ជាអ្នកជំនួញ ៨៥%មិនចេះអក្សរខ្មែរ ក្នុងនោះ ៩៩% ស្ត្រីមិនបានរៀនអក្សរខ្មែរ ។ តំបន់ដែលប្រជារាស្ត្រខ្មែរ រស់នៅច្រើនជាងគេគឺ ខេត្តព្រះត្រពាំង (Trà Vinh) ខេត្តឃ្លាំង (Sóc Trăng) ពលលាវ(Bạc Liêu) មាត់ជ្រូក (Châu Đóc) ក្រមួនស (Kiên Giang) ពាម (Hà Tiên) ព្រែកឫស្សី (Cần Thơ) និងខេត្ត ទឹកខ្មៅ (Cà Mau)។

សូមរង់ចាំអានភាពបន្ត

ព័ត៌មានខ្មែរក្រោម

ប្រវត្តិសាស្ត្រយួនសរសេរ - ជំពូក ១ - អារម្ភកថា

ប្រវត្តិសាស្ត្រដែនដីកម្ពុជាក្រោម ភាគ ២ ចំនួនប្រជាជន

Popular Posts

Popular Posts

ប្រវត្តិសាស្ត្រ​​យួន​សរសេរ - ជំពូក​ ១ - អារម្ភ​កថា​​

ប្រវត្តិសាស្ត្រដែនដីកម្ពុជាក្រោម ភាគ​​ ២ ចំនួន​ប្រជាជន

Popular Posts

Popular Posts

ប្រវត្តិសាស្ត្រយួនសរសេរ - ជំពូក ១ - អារម្ភកថា

ប្រវត្តិសាស្ត្រដែនដីកម្ពុជាក្រោម ភាគ ២ ចំនួនប្រជាជន